سوالات متداول درباره اهدای خون

اگر فردی اهدای خون را از سن هفده سالگی آغاز کند و تا سن ۷۶ سالگی، هر ۵۶ روز یک بار خون دهد، ۴۸ گالون خون اهدا کرده و با این کار جان بیش از هزار نفر را نجات می دهد.

خون یک قسمت حیاتی از بدن هر انسان و متشکل از دو قسمت سلول ‌های خونی و پلاسما است.

گلبول های قرمز، پلاکت، پلاسما و کرایو(Cryoprecipitate) از جمله چهار نوع فرآورده اصلی است که از خون های اهدایی تولید می شود.

 

«کرایو» یکی از فرآورده‌ های خونی است که استفاده محدودتری نسبت به پلاسمای تازه منجمد (FFP) دارد.

 

در طی فرآیند انتقال خون، خون از فرد اهدا کننده به طور مستقیم وارد جریان خون فرد گیرنده می شود.

چند نکته در مورد فرآورده های خونی

 

•  انواع فرآورده های حاصل از خون، جان بسیاری از افراد نیازمند به آنها را نجات می دهد.

 

•  گلبول های قرمز اهدایی باید ظرف ۴۲ روز مورد استفاده قرار گیرند.

 

•  پلاکت های اهدایی باید ظرف پنج روز مصرف شوند.

 

• پلاسما و کرایو به صورت فریز شده، نگهداری شده و تا یک سال بعد، قابلیت مصرف دارند.

 

• باید توجه داشت که مغز استخوان سالم می تواند مواد اهدا شده را دوباره بسازد و وارد چرخه بدن کند؛ گاهی این کار ظرف چند ساعت و گاهی ظرف چند هفته انجام می شود.

 

•  با هر اهدای خون، جان سه نفر را می توان نجات داد.

چه کسانی به خون های اهدایی نیاز دارند؟

 

• افرادی که خون از دست داده اند، مانند افرادی که تصادف کرده یا در اثر حادثه ای خونریزی داخلی دارند.

 

• افرادی که تحت اعمال جراحی قرار می گیرند.

 

•  برخی سرطان ها، بیماری سلول های داسی شکل و خیلی از انواع بیماری ها

پیش از اهدای خون چه باید کرد؟

 

در کشورهای در حال توسعه که منابع خونی محدود است، به دست آوردن خون سالم برای انتقال به بیماران نیازمند بسیار دشوار است؛ وقتی که شما می خواهید خون خود را اهدا کنید، باید به یک سری از پرسش ها پاسخ و یک سری تست ها را انجام دهید که شامل موارد زیر است:

 

•  سابقه پزشکی :

 

افرادی که در مرکز انتقال خون کار می کنند، یک سری اطلاعات شخصی درباره سلامت، نحوه زندگی و بیماری هایی که تا کنون در معرض آنها بوده و به آنها مبتلا شده اید، جویا شده و عوامل خطر برای ابتلا به بیماری های مختلف را در شما بررسی می کنند.

 

•  معاینه جسمی :

 

کارشناسان مرکز انتقال خون، شما را مورد معاینه بدنی قرار داده و یک سری نشانه حیاتی مانند فشارخون، دمای بدن و سطح هموگلوبین خون شما را بررسی می کنند.

 

•  آزمون غربالگری:

 

تمام افرادی که برای اهدای خون مراجعه می کنند، باید آزمون غربالگری داده که دارای ۱۴ آزمون بررسی بیماری های احتمالی مانند هپاتیت B ، هپاتیت C ، ویروس ایدز(HIV) و سیفیلیس است؛ اگر هر نوع از بیماری های نام برده شده در شما تشخیص داده شود، سازمان انتقال خون، از خون شما استفاده نمی کند.

پس از اهدای خون چه باید کرد؟

 

«هموگلوبین» با تعداد کم، مهمترین دلیل کم خونی در افراد سالم به ویژه در بانوان است.

 

«آهن»، عنصر مهم در ساخت هموگلوبین است، افرادی که خون اهدا می کنند، میزان قابل توجهی از آهن خون خود را اهدا کرده و ممکن است دچار کم خونی شوند. اگر کم خونی فرد به دلیل کمبود آهن باشد، می تواند فقر آهن خود را به کمک منابع غذایی آن جبران کند.

 

در مراکز اهدای خون، میزان هموگلوبین افراد اهدا کننده چک می شود که باید بالاتر از دوازده و نیم گرم در دسی لیتر باشد.

 

میزان طبیعی هموگلوبین در افراد سالم به ترتیب زیر است :

 

زنان: ۱/۱۲ تا ۱/۱۵ گرم در دسی لیتر

 

مردان: ۸/۱۳ تا ۲/۱۷ گرم در دسی لیتر

 

اگر هموگلوبین شما در محدوده طبیعی قرار دارد، می توانید خون اهدا کنید.

 

مشکلاتی که سبب می شود فرد نتواند خون اهدا کند

 

•  بیماری های خونی

 

•  بیماری های جنسی

 

• مصرف انواع مواد مخدر

 

در این موارد این افراد زمانی می توانند نسبت به اهدای خون اقدام کنند که مشکل به صورت کامل برطرف شود یا زمانی از وقوع آن مشکل گذشته باشد.

 

افرادی که شرایط زیر را دارند، باید اهدای خون را به طور موقت عقب بیندازند

 

• میزان کم سلول های خونی

 

•  هموگلوبین با تعداد کم

 

•  ابتلا به بیماری هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا

 

• ‌افراد باردار در طول دوران بارداری و تا ۶ هفته پس از به دنیا آمدن فرزند

 

•  همه افرادی که در طی یک سال گذشته تاتو کرده یا قسمتی از بدن خود را سوراخ کرده اند

 

• مسافرت اخیر به قسمت های خاصی از قاره آفریقا، قسمت های مرکزی و جنوبی قاره آمریکا، مکزیک یا جنوب شرق آسیا

 

در مراکز اهدای خون، میزان هموگلوبین افراد اهدا کننده چک می شود و باید بالاتر از دوازده و نیم گرم در دسی لیتر باشد

 

‌- اگر شما بنابر شرایطی نباید به طور موقت خون اهدا کنید، می توانید پس از گذشت زمان خاصی، با مراجعه به مراکز انتقال خون از زمان دقیق امکان اهدای خون مجدد سوال کنید.

 

- افراد مبتلا به دیابت: اگر فرد مبتلا به دیابت بتواند با رعایت رژیم مناسب، بیماری اش را کنترل کند، ممکن است قادر به اهدای خون باشد؛ اگر بیماری فرد تنها با انسولین قابل کنترل است، نمی تواند خون اهدا کند. اما این نکته را باید در نظر داشت که مرکز انتقال خون با توجه به شرایط بیمار تشخیص می دهد که می تواند اهداکننده باشد یا خیر.

 

- بارداری و شیردهی: مادرانی که شیر می دهند، در طی شش ماه نخست شیردهی، واجد شرایط لازم برای اهدای خون نبوده و افرادی هم که سقط جنین داشته اند، تا شش هفته پس از سقط، نمی توانند خون اهدا کنند.

 

- افرادی که به تازگی واکسن تزریق کرده اند: کسانی که واکسن آنفلوانزا تزریق می کنند، تا دو روز نمی توانند خون اهدا کنند.

 

- تاتو یا سوراخ کردن بدن با سوزن: افرادی که تاتو کرده یا کارهای سوراخ کردن بدن مانند طب سوزنی داشته اند، تا شش ماه نمی توانند خون اهدا کنند، زیرا احتمال عفونت به ویژه ابتلا به بیماری هپاتیت C در آنها بالاست.

 

- افرادی که به دندانپزشکی مراجعه کرده اند: افرادی که برای کارهایی نظیر پر کردن و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کرده اند، باید تا روز پس از درمان صبر کرده و خون اهدا نکنند.

 

پس از انجام اعمال جراحی روی دندان مانند دندان کشیدن، عصب‌کشی و جراحی دندان نیز، باید تا ۷۲ ساعت صبر کرده و خون اهدا نکرده تا بهبودی کامل ایجاد شود.

 

سه فایده مهم اهدای خون

 

• در حالی که خون اهدا شده برای بیماران نیازمند مهم است، اهدا کنندگان خون نیز از اهدا کردن خونشان سود می‌برند.
• نجات جان افراد، تنها فایده اهدای خون نیست، بلکه فرد اهدا کننده نیز با این اقدام، خطر ابتلا به برخی بیماری ها را از خود دور می‌کند.
• اهدای خون؛ خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌ دهد

 

1- فایده نخست اهدای خون، کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی است؛ محققان دریافتند که نزدیک به ۸۸ درصد از مجموع اهدا کنندگان خون، کمتر احتمال دارد که به حمله قلبی دچار شوند و نزدیک به ۳۳ درصد کمتر در معرض ابتلا به هر نوع از بیماری‌های قلبی عروقی هستند.

 

اهدای خون؛ به عنوان یک غربالگری پزشکی عمل می‌ کند

 

2- مزیت دوم اهدای خون، به عنوان انجام آزمایش های دوره ای پزشکی برای فرد اهدا کننده بوده و پیش از اهدای خون، لازم است فرد آزمایش هایی انجام دهد تا برخورداری از شرایط این کار در او تایید شود، در نتیجه سطح هموگلوبین، نبض و فشارخون اهداکننده ارزیابی می شود.

 

اهدای خون؛ به کالری ‌سوزی کمک می ‌کند

 

3- این پزشک عمومی با اشاره به کالری سوزی مطلوب در بدن فرد اهدا کننده خون، گفت: با هر بار اهدای خون، فرد نزدیک به ۶۵۰ کالری می ‌سوزاند، زیرا با اهدای خون، بدن برای جایگزین کردن خون از دست رفته بیشتر فعالیت می ‌کند. 

 

دکتر  «محمد آفرید» پزشک و رئیس بیمارستان